ประแจ เป็นเครื่องมือที่ใช้แรงบิดที่สำคัญ ใช้สำหรับจับ ยึด ขัน หรือคลายหัวสกรู นอต สลักเกลียว และท่อประแจจะมีรูปร่าง ขนาด และความยาวแตกต่างกัน ประแจแบ่งออกได้เป็น3 ชนิด คือ
- ประแจชนิดปากปรับได้ (Adjustable Wrenches) ประแจชนิดนี้ สามารถปรับให้ปากประแจเล็กหรือใหญ่ได้ตามความเหมาะสมของงานที่จะนำไปใช้ เช่น ประแจเลื่อน และประแจจับแป๊ป หรือประแจคอม้า เป็นต้น
- ประแจชนิดปากปรับไม่ได้ (Nonadjustable Wrenches) ประแจชนิดนี้ปากของประแจจะมีขนาดคงที่ไม่สามารถปรับให้เล็กหรือใหญ่ได้ เช่น ประแจปากตาย (Open-end Wrench) ประแจแหวน (Ring or Box Wrenches) และประแจรวม (Combination Wrenches) เป็นต้น
- ประแจชนิดพิเศษ (Special Screw Wrenches) ประแจชนิดนี้ปกติจะออกแบบให้เหมาะสมกับหัวสกรูหรือนอตที่มีลักษณะพิเศษ เป็นงานเฉพาะจุดซึ่งประแจ 2 ชนิดแรกทำไม่ได้ หรือไม่สะดวก เช่น ประแจบ็อก (Socket Wrench) และประแจแอล (Set Screw Wrenches) เป็นต้น
การใช้งานประแจด้วยความปลอดภัยสามารถทำได้ ดังนี้
- เลือกใช้ประแจที่มีขนาดของปากและความยาวของด้ามที่เหมาะสมกับงานที่ใช้ ไม่ควรต่อด้ามให้ยาวกว่าปกติ
- ปากของประแจต้องไม่ชำรุด เช่น สึกหรอ ถ่างออก หรือร้าว
- เมื่อสวมใส่ประแจเข้ากับหัวนอตหรือหัวสกรูแล้ว ปากของประแจต้องแน่นพอดีและคลุมเต็มหัวน๊อต
- การจับประแจสำหรับผู้ถนัดมือขวา ให้ใช้มือขวาจับปลายประแจ ส่วนมือซ้ายหาที่ยึดให้มั่นคง ร่างกายต้องอยู่ในสภาพมั่นคงและสมดุล
- การขันประแจไม่ว่าจะเป็นขันให้แน่น หรือคลายต้องใช้วิธีดึงเข้าหาตัวเสมอ และเตรียมพร้อมสำหรับปากประแจหลุดขณะขันด้วย
- ควรเลือกให้ประแจชนิดปากปรับไม่ได้ก่อน เช่น ประแจแหวน หรือประแจปากตาย ถ้าประแจเหล่านี้ใช้ไม่ได้จึงค่อยเลือกใช้ประแจชนิดปากปรับได้ เช่น ประแจเลื่อน แทน
- การใช้ประแจชนิดปากปรับได้ เช่น ประแจเลื่อนหรือประแจจับแป๊ป ต้องให้ปากด้านที่เลื่อนได้อยู่ติดกับผู้ใช้เสมอ
- การใช้ประแจชนิดปากปรับได้ ต้องปรับปากประแจให้แน่นกับหัวนอตก่อน จึงค่อยออกแรงขัน
- ปากและด้ามของประแจต้องแห้งปราศจากน้ำมันหรือจาระบี
- การขันนอตหรือสกรูที่อยู่ในที่แคบหรือลึก ให้ใช้ประแจบ๊อก เพราะปากของประแจบ๊อกจะยาว สามารถสอดเข้าไปในรูที่คับแคบได้
- ขณะขน ประแจต้องอยู่ระนาบเดียวกันกับหัวนอตหรือหัวสกรู
- ไม่ควรใช้ประแจชนิดปากปรับได้กับหัวนอตหรือสกรูที่จะนำกลับมาใช้อีกเพราะหัวนอตหรือสกรูจะเสียรูป
การเก็บประแจควรจะมีสถานที่จัดเก็บเฉพาะ ซึ่งแห้งและปราศจากจาระบีหรือน้ำมัน ถ้าจะให้ดีควรใช้วิธีแขวนไว้กับแผงไม้หรือใส่กล่องเฉพาะ
ขอบคุณเนื้อหาจาก www.thaieditorial.com